Opnieuw heeft Erik Besseling, schrijver van het boek ‘Rachels kinderen, Joodse inwoners in Edam 1937-1945’ een indringende oproep gedaan aan het gemeentebestuur om nog dit jaar een besluit te nemen over de Burgemeester van Baarstraat in Volendam. “Zodat het herdenkingsjaar 2025, met 80 jaar bevrijding, niet zal worden overschaduwd door het eren van een persoon die aan de organisatie van de racistische massamoord op de Joden hier heeft meegedaan.”
Voorafgaand aan de raadsvergadering, afgelopen donderdag, sprak hij de gemeenteraad (voor de tweede maal) toe. Mick Nolte, bestuurslid van Stichting Joods Verleden was de tweede inspreker. Ook aanwezig was Piet Koning die eerder over Van Baar heeft gepubliceerd. Een uur voor het inspreken was het college met een ‘memo’ gekomen, tot verbazing van de raadsleden en van de insprekers. Daar kondigt het college aan een ‘grootschalig’ vervolgonderzoek te willen houden. Over de kosten worden geen mededelingen gedaan. Beide insprekers zeiden aan het begin van hun betoog dat ze zich door dit ‘memo’ overvallen voelden.
Besseling verwees in het begin van zijn speech naar het rapport ‘Burgemeester Van Baar en de Jodenvervolging in Edam’ van juni 2023. “ In het Waterlands Archief bevinden zich documenten die aantonen op welke wijze Van Baar als burgemeester meehielp aan de Jodenvervolging. Hij vermeldde ook dat in het presidium, een jaar geleden over het rapport was gesproken. Er werd toen aan gedacht aan een vervolgonderzoek ‘in de volle breedte’, dit in overleg met de onderzoekers Besseling en Koning, tevens zou het Centraal Joods Overleg worden ingeschakeld. In het ‘memo’ wordt geen woord gewijd aan het documentenrapport van Besseling.
Erik Besseling is het er niet mee eens dat het door hem uitgevoerde onderzoek een verbreding behoeft en wees op de excuses die minister-president Rutte in 2020 heeft gemaakt aan de Joodse gemeenschap over de rol van de Nederlandse overheid bij de Jodenvervolging. “Zijn de feiten die nu in mijn rapport staan niet ernstig genoeg? Wat denkt het presidium te bereiken met nog meer historische feiten, nog meer kennis? De feiten die nu bekend zijn, volstaan mijns inziens voor een moreel oordeel over burgemeester Van Baar, over zijn aandeel in de vervolging en deportatie van de Joden in deze gemeente.”
Over het vervolgonderzoek dat nu is aangekondigd waren beide insprekers Besseling en Nolte uitgesproken kritisch. `Het college weet kennelijk niet wat het wil, het zadelt de gemeente nu wel op met een duur grootschalig onderzoek´, aldus de insprekers. ´Terwijl helemaal niet duidelijk is wat het ‘vervolg ’in het onderzoek precies inhoudt. Wat mist het college tot nu toe? Besseling adviseerde de raad eerst eens te inventariseren wat er al ligt aan onderzoek. ´Een nieuwe onderzoeker zal toch weer naar dezelfde archieven moeten gaan, dezelfde stukken moeten bestuderen, een verspilling van energie en veel geld.´
Besseling riep de raad op de kwestie Van Baar nu te beëindigen. “U heeft op 16 mei jongstleden unaniem uw afkeuring uitgesproken over het toenemend antisemitisme in Nederland. Dat verdient groot respect. De naam ‘Burgemeester van Baarstraat’ vraagt om eenzelfde krachtige veroordeling. Burgemeester Van Baar heeft in de oorlog geholpen deze gemeente ‘Judenfrei’ te maken, zoals de nazi’s het noemden. Dat feit is niet te rijmen met de eerbewijzen aan hem.”
